Congo Zaïre (1971-1997)

Au cœur palpitant de l'échiquier diplomatique, un épisode crucial s'est déroulé en 1975, laissant une empreinte indélébile dans l'histoire de la Belgique et du Zaïre. Le charmant maestro de la politique belge, Leo Tindemans, a traversé le fleuve Congo pour jouer un jeu nuancé de finesse politique et d'intérêts économiques avec la nation africaine sous la règle de Mobutu Sese Seko. La période précédant cette visite reflétait la complexité de la relation postcoloniale entre l'ancien colonisateur et son ancienne colonie. Ce n'était pas une visite d'État de routine ; c'était une chorégraphie sophistiquée de diplomatie dans laquelle Tindemans cherchait non seulement un rapprochement politique, mais devait également trouver un équilibre entre la coopération économique et l'héritage historique. Au milieu des pièces d'échecs géopolitiques de la guerre froide, la Belgique et le Zaïre ont navigué habilement entre les sphères d'influence des superpuissances. Tindemans avait pour mission de sécuriser les intérêts belges sans compromettre la souveraineté du Zaïre, un exercice délicat exigeant la finesse d'un diplomate expérimenté. La visite avait un double objectif : approfondir les liens politiques et économiques et traiter d'un passé complexe sans tomber dans le piège du paternalisme. Chaque geste, chaque choix de mots, était étroitement surveillé non seulement dans les rues de Bruxelles et de Kinshasa, mais aussi sur la scène internationale où les ombres des héritages coloniaux pesaient. L'héritage du voyage de Tindemans s'étendait au-delà des réunions officielles. C'était un tournant, une étape importante dans l'évolution des relations belgo-zaïroises. Un coup magistral sur l'échiquier diplomatique, exécuté par un homme d'État qui comprenait que l'avenir ne pouvait être construit qu'en respectant le passé. Diffusé le 30/09/1975 Suivre sur Twitter: https://Twitter.com/BasedCongo Suivre sur TikTok: https://www.tiktok.com/@belgiancongo #Belgique #Zaïre #MobutuSeseSeko #LeoTindemans

En octobre 1971, la République du Congo a subi une transformation significative lorsqu'elle a changé de nom pour devenir le Zaïre. Son leader, Joseph Désiré Mobutu, adopta le nom de Mobutu Sese Seko. Ce changement faisait partie d'une campagne plus vaste connue sous le nom de campagne de "l'authenticité". L'objectif principal de cette campagne était de présenter la période coloniale comme une interruption temporaire et de renforcer l'unité nationale. La campagne de l'authenticité était une initiative complexe visant à réaffirmer l'identité et la culture congolaises. Elle impliquait une série de politiques, de la renomination de villes et de villages à l'encouragement de l'adoption de noms africains, ainsi que la promotion de tenues et coutumes africaines traditionnelles. Mobutu cherchait à créer un sentiment de fierté et de possession parmi le peuple congolais pour leur histoire et leur patrimoine, tout en éloignant la nation de son passé colonial. Cependant, une question débattue entoure la campagne de l'authenticité : était-elle principalement un effort sincère pour autonomiser le peuple congolais et établir leur identité culturelle, ou était-ce un mouvement calculé de Mobutu visant à détourner l'attention des échecs et des lacunes de son leadership? C'est la question posée par l'émission "Faire le Point". Enregistré le 28/5/1972 Suivre sur Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #zaïre #Zaïrianisation #MobutuSeseSeko

In 1978, in het hart van Zaïre, nu bekend als de Democratische Republiek Congo, ontsproot een opstand in de regio Shaba, voorheen gekend als Katanga. De vonk werd aangestoken door voormalige leden van de Katangese gendarmerie die in ballingschap waren in het naburige Angola. Hun doel? De controle verwerven over de rijke mijnbouwgebieden van Shaba. Dit conflict betekende het ontwaken van buitenlandse machten. Zowel Frankrijk als België sloten zich aan bij de Zaïrese regering om de opstand te beteugelen. Frankrijk stuurde troepen en luchtsteun om de regering van Zaïre te versterken, terwijl België zijn eigen troepen inzette om te helpen in de strijd tegen de rebellen. De inmenging leidde tot een gewelddadige confrontatie tussen de rebellen en een geünificeerde kracht bestaande uit Zaïrese en buitenlandse troepen. De strijd was hevig, maar resulteerde uiteindelijk in de triomf van de regeringstroepen, die de controle over de betwiste regio herstelden. Voor de Zaïrese regering en haar bondgenoten was Operatie Shaba een succesvolle zet om de opstand te beteugelen en de rust te herstellen. Echter, de interventie riep ook kritiek op vanwege de perceptie van externe inmenging in de interne zaken van Zaïre. De gebeurtenissen rond Operatie Shaba werpen een scherp licht op de complexiteit van internationale betrekkingen en de blijvende invloed van historische banden in de turbulente politieke landschappen van Afrika. Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo Volg op TikTok: https://www.tiktok.com/@belgiancongo #OperatieShaba #ShabaCrisis #Katanga #zaïre

Op 25 augustus 1989 ontmoetten de Zairiaanse president Mobutu Sese Seko en de waarnemend president van Zuid-Afrika, Frederik W. De Klerk, elkaar in Goma, Zaire. Ze hielden bijna drie uur lang besprekingen om de wankelende wapenstilstand in de 14-jarige burgeroorlog in Angola te redden en onduidelijke afspraken te verduidelijken die waren overgebleven na een vredesakkoord tussen rebellenleider Jonas Savimbi en de Angolese president Jose Eduardo dos Santos op 22 juni 1989. In een gezamenlijke verklaring benadrukten de leiders de delicate situatie en kwamen ze overeen om een gemeenschappelijke diplomatieke strategie te volgen tijdens deze kritieke fase in Angola. Hoewel de details van hun gesprekken niet werden onthuld, gaven ze aan dat ze van plan waren om diplomatieke contacten voort te zetten. Deze bijeenkomst was van belang omdat de uitkomst invloed kon hebben op de terugtrekking van Cubaanse troepen uit Angola. Het vredesakkoord tussen Savimbi's troepen (gesteund door Zuid-Afrika en de Verenigde Staten) en de Angolese regering was cruciaal voor de regionale stabiliteit, aangezien het verbonden was met het door de VS bemiddelde vredesakkoord voor VN-toezicht op verkiezingen in Namibië en de terugtrekking van Cubaanse troepen uit Angola. Savimbi's beslissing om het staakt-het-vuren op te heffen en het vechten te hervatten, was deels te wijten aan een #misverstand over zijn status tijdens het vredesproces. Er was een verschil tussen zijn interpretatie van het Gbadolite staakt-het-vuren akkoord en de interpretatie die naar voren werd gebracht door de Zambiaanse president Kenneth Kaunda. De Klerk en Mobutu probeerden deze verschillen aan te pakken en compromissen aan te moedigen om te voorkomen dat de vijandelijkheden zouden worden hervat.

In de herfst van 1988 ontvouwde zich een diplomatieke wervelwind die de betrekkingen tussen België en Zaïre op hun grondvesten deed schudden. Het conflict dat ontstond, overschaduwde de internationale bühne en markeerde een pittig hoofdstuk in de relatie tussen deze twee landen. De redenen voor deze confrontatie? Een mengelmoes van financiële strubbelingen en een gekrenkte nationale trots. Zaïre, onder het bewind van president Mobutu Sese Seko, werd alom bekritiseerd omwille van mensenrechtenschendingen en een gebrek aan democratie. Maar de vonk die het vuur van dit conflict aanwakkerde, ontstond in het financiële domein. De beladen discussie draaide om het Zaïrese schuldendossier en de twist over het koloniale geschillendossier uit 1965. Het vuur van onenigheid laaide hoog op in januari 1989. Zaïre voerde stevige maatregelen door, zoals het schrappen van vluchten en het verleggen van de zetel van Air Zaïre, als teken van verzet. Het vriendschapsverdrag tussen België en Zaïre werd in de prullenmand gegooid, samen met het samenwerkingsakkoord van 1976. Zaïre stopte zelfs met het afbetalen van schulden aan België en drong aan op heropening van het omstreden koloniale dossier. België zond Leo Tindemans naar de onderhandelingstafel om te bemiddelen, maar de resultaten waren mager. In plaats van een ontspannen sfeer, suggereerde de partij van Mobutu zelfs om de diplomatieke banden met België te verbreken. Het was de Marokkaanse koning Hassan II die zich als bemiddelaar wierp om het ijs te breken. De maanden die volgden, waren gevuld met ontmoetingen en pogingen om een uitweg te vinden. Uiteindelijk, op een zomerse dag in juli 1989, zag een akkoord het daglicht in Parijs. Het schuldendossier werd als een puzzel gelegd: de Zaïrese schuld aan België werd afgeschreven, terwijl een derde van de handelsschuld werd kwijtgescholden. De overgebleven afbetalingen zouden worden geïnvesteerd in lokale ontwikkelingsprojecten. Het protocol dat dit akkoord bekrachtigde, werd ondertekend in het majestueuze Marokkaanse Rabat, met Mobutu, de Belgische premier Wilfried Martens en koning Hassan II als protagonisten. Voor Zaïre werd dit akkoord gezien als een herwonnen waardigheid en een stap naar herstel van normale relaties. Maar zoete overeenkomsten komen vaak met een bittere nasmaak. De economische toll van dit akkoord was aanzienlijk, aangezien Belgische economen berekenden dat het land niet alleen de kwijtgescholden schulden, maar ook verloren rente ter waarde van miljarden franken zou moeten incasseren. Hoewel 1989 even een adem van normalisering leek te brengen, werd die korte adempauze snel gevolgd door nieuwe onrust. De aankondiging van democratische hervormingen in Zaïre, opgevolgd door gewelddadige onderdrukking van studentenprotesten, zorgden ervoor dat de diplomatieke banden een jaar later weer werden verbroken. Het Belgisch-Zaïrese conflict van 1988-1989 is een gedenkwaardige episode die ons herinnert aan de delicate dans van diplomatie, financiën en nationale eer. Het illustreert hoe in de wereld van internationale betrekkingen, zelfs schijnbaar technische dossiers verstrengeld raken met complexe politieke en morele vraagstukken.

In de vroege jaren 1990 ontvouwde zich een boeiende politieke krachtmeting in het hart van Zaïre (nu de Democratische Republiek Congo), toen Étienne Tshisekedi, een invloedrijke oppositiefiguur, botste met de onverzettelijke Mobutu Sese Seko, de langzittende president van het land. Deze periode schreef een cruciaal hoofdstuk in de politieke geschiedenis van het land, gekenmerkt door politieke onrust en een toenemende roep om democratische hervormingen. Voorop stond Étienne Tshisekedi, een charismatische oppositieleider en fervent pleitbezorger van democratische waarden. Zijn vastberadenheid om zich te verzetten tegen de autoritaire heerschappij van Mobutu plaatste hem in de voorhoede van kritiek op het regime. Tshisekedi's luide roep om politieke vrijheden, mensenrechten en transparante verkiezingen vond weerklank bij een bevolking die snakte naar verandering. Dit bracht hem in directe confrontatie met Mobutu's ijzeren greep. Gedurende ruim twee decennia voerde Mobutu een regime met ijzeren vuist, gekenmerkt door het onderdrukken van politieke tegenstand en een gecentraliseerde macht. Naarmate Tshisekedi's oproep tot democratische hervorming luider weerklonk, raakten hun verhalen onvermijdelijk met elkaar verweven en ontstond er een politieke impasse die de aandacht van het hele land trok. Hun politieke confrontatie bereikte zijn hoogtepunt in de vroege jaren 1990, met openbare demonstraties, protesten en smeulende politieke spanningen. Tshisekedi's gepassioneerde inspanningen om politieke hervormingen te stimuleren en te pleiten voor eerlijke verkiezingen leidden tot gespannen confrontaties met de regeringsmachten, wat resulteerde in een voortdurende patstelling die het hele land in de greep hield. Ondanks dat Tshisekedi aanzienlijke volkssteun verwierf en internationale erkenning kreeg voor zijn onwrikbare toewijding aan democratische idealen, slaagde hij er niet in Mobutu van de macht te verdrijven. Ondanks de groeiende druk van zowel binnenlandse als internationale hoeken, wist Mobutu zijn stevige greep op de regering en het politieke landschap te behouden.

Kinshasa, formerly Léopoldville, is the capital and largest city of the Democratic Republic of the Congo. Once a site of fishing and trading villages situated along the Congo River, Kinshasa is now one of the world's fastest growing megacities. The city of Kinshasa is also one of the DRC's 26 provinces. Because the administrative boundaries of the city-province cover a vast area, over 90 percent of the city-province's land is rural in nature, and the urban area occupies a small but expanding section on the western side. Kinshasa is Africa's largest metropolitan area. It is also the world's largest nominally Francophone urban area, with French being the language of government, education, media, public services and high-end commerce in the city, while Lingala is used as a lingua franca in the street. Follow on Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #Kinshasa #Zaire #Congo

Telefacts reportage uit 1995 over President Mobutu Sese Seko vanuit Gbadolite, ter viering van 30 jaar Zaïrees presidentschap. Gbadolite was de residentie van de ouders van Mobutu Sese Seko, de president van Zaïre. Hij zorgde ervoor dat de inwoners van Gbadolite een aantal voordelen genoten die de rest van het land niet had, zoals betrouwbare elektriciteitsvoorziening door de SNEL en drinkwater van de Regideso. De wegen werden er goed onderhouden, in tegenstelling tot in de rest van het land. Mobutu bouwde Gbadolite uit tot een luxueuze stad, soms "Versailles in de jungle" genoemd. Hij liet een waterkrachtcentrale bouwen op de Ubangi-rivier in Mobayi-Mbongo; de internationale luchthaven Mwanda, waar de Concorde kon landen; en drie grote paleizen. Tijdens het bewind van Mobutu waren in Gbadolite ondernemingen gevestigd zoals CDIA voor landbouwproducten, SOZAGEC voor wegenaanleg en SAFRICAS voor woningbouw. De stad had een ziekenhuis met hoogtechnologische faciliteiten, dat in 1997 werd vernield. Gbadolite had ook een Collège présidentiel, een middelbare school die door de paters jezuïeten werd geleid. Net buiten Gbadolite, in Kawele, werden twee paleizen gebouwd. Het ene was een complex met Chinese pagodes en het andere een modern landhuis. Zij werden gebruikt als residenties voor Mobutu en zijn gasten. Het drie verdiepingen tellende paleis in Gbadolite zelf werd gebruikt voor openbare evenementen. Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #MobutuSeseSeko #ZaIre #Gbadolite

Mei 1978. Gewapende opstandelingen vallen de Zaïrese provincie Shaba, het vroegere Katanga, binnen. Zonder veel tegenstand veroveren ze de stad Kolwezi, het centrum van de koperproductie. Het regime van president Mobutu is afgesneden van zijn voornaamste inkomensbron. De rebellen zijn de opvolgers van de beruchte Katangese gendarmes, die naar Angola waren gevlucht toen Mobutu hen probeerde uit te moorden. Volg via Twitter: http://twitter.com/basedCongo

Koning Leopold II deed al vroeg een oproep aan de Kerk om missionarissen naar ‘zijn’ Congo te sturen. Toen de kolonie werd overgenomen door de Belgische staat bleef het onderwijs hun toevertrouwd. Zo ook, in grote mate, de medische zorgverlening en de landbouwontwikkeling. Wie de motivering van de missionarissen wil herleiden tot het winnen van brave zieltjes moet kijken naar de ontwikkelingen na 1960. De eerste jaren na de machtsgreep van Mobutu in 1965 gelden als goede jaren waarin de Congolezen toonden waartoe zij in staat waren. Daarna is de toestand van het land slechter geworden. Aan wie dit te wijten is laten we hier buiten beschouwing. Maar één feit staat vast. De meeste missionarissen zijn gebleven. Ze hebben hun werk voortgezet toen de andere blanken vrijwel verdwenen waren. Volg op Twitter: https://twitter.com/BasedCongo #VlaamseMissionarissen #Zaire #Documentaire