Leven buiten het systeem: waarom steeds meer Nederlanders off the grid gaan.

PORTUGAL – Het is stil. Heel stil. Alleen het getjirp van krekels en het geritsel van bladeren in de wind vullen de lucht.
In de verte zie je een rij windmolens op een bergkam, hun rode lichtjes knipperen als kerstverlichting in de nacht.
We bevinden ons in Midden-Portugal, drie uur van Lissabon, op een plek die door de bewoners zelf “Freedomville” wordt genoemd.
Hier hebben Willem en Dorine, samen met een groeiende groep gelijkgestemden, een gemeenschap opgebouwd die draait om zelfvoorzienend leven.

Het vertrek uit Nederland.

“Voor veel mensen voelt Nederland niet meer als thuis,” zegt Willem terwijl hij langs een rij zonnepanelen loopt. “Nederland heeft ons verlaten, niet andersom.”
Hij doelt op het gevoel van vervreemding dat hij bij veel landgenoten ziet: hoge belastingen, dure huizen, stijgende kosten en een constante stroom van slecht nieuws over oorlogen, economische crises en maatschappelijke problemen.

Janneke en Arend, twee vrijwilligers die hier werken in ruil voor kost en inwoning, herkennen dat gevoel.
“We hebben alles achtergelaten,” zegt Janneke.
“In Nederland konden we geen huis kopen, huren werd onbetaalbaar en als jonge ondernemers liepen we tegen muren op.”
Arend vult aan: “We zochten vrijheid, een plek in de zon, en mensen die dezelfde levensvisie hebben. Dat vonden we hier.”

De praktijk van off the grid.

Off the grid leven klinkt romantisch, maar vraagt veel van de bewoners.
Willem leidt ons rond langs het agrarische gedeelte, waar groentevelden via een boorput en pomp worden geïrrigeerd.
“We hebben twee waterbronnen: één voor irrigatie en één voor drinkwater. Het drinkwater komt nog via de gemeente, maar we willen naar volledig eigen bronwater – alleen zit daar veel ijzer in, dus dat moeten we filteren.”
Elektriciteit komt volledig van zonnepanelen. “Het mooie is dat je geen afhankelijkheid hebt van energiemaatschappijen,” zegt Willem.
“Toen er laatst een landelijke stroomstoring was, hadden wij gewoon licht. Alleen het telefoonnet viel uit, omdat de zendmasten zonder stroom zaten.”
Bouwen in deze omstandigheden is een uitdaging. “In de stad plug je gewoon in op het net,” legt Willem uit.
“Hier moet je eerst een weg aanleggen, een generator regelen en rekening houden met rotsgrond. Elk huisje dat we bouwen is maatwerk en zelfvoorzienend.”

Vrijheid én confrontatie.

Hoewel het leven in Freedomville rust uitstraalt, is het geen luilekkerland.
“De vrijheid die mensen zoeken, zit uiteindelijk in jezelf,” zegt Janneke. “Je neemt jezelf en je problemen gewoon mee.
Je moet leren omgaan met hitte, beperkte luxe, en het samenleven met mensen van allerlei achtergronden.”
Soms betekent dat ook uit de comfortzone stappen. Arend: “We wisten dat dit ons leven volledig zou veranderen.
Dat voelde als een risico, maar we realiseerden ons: terug naar hoe het was kan sowieso niet meer. Het is alleen vooruit.”

Waarom juist Portugal?

Portugal is aantrekkelijk voor deze manier van leven. Het klimaat is zonnig, de grond vruchtbaar, en in tegenstelling tot sommige andere Europese landen is zelfvoorzienend leven hier legaal.
“In veel landen mag je niet eens je eigen water oppompen,” zegt Willem.
“Hier kan dat nog wel. Er is altijd water in de buurt: riviertjes, bronnen, boorputten. In Spanje is het net zo warm, maar daar is het droger.”
Daarnaast is er ruimte. Het platteland is dunbevolkt, maar toch ben je nooit helemaal geïsoleerd. “Binnen twee minuten ben je in het volgende dorp, binnen twintig in een stad,” legt Dorine uit.
“Je kunt hier bijna *autarkisch leven, maar ook gewoon een dagje naar de mall.”

*Autarkisch leven: volledig zelfvoorzienend wonen, waarbij energie, water, voedsel en afvalverwerking zonder externe leveranciers worden geregeld.

Het groeiende netwerk van vrije gemeenschappen.

Freedomville staat niet op zichzelf. Over de hele wereld ontstaan gemeenschappen van mensen die bewust uit het reguliere systeem stappen.
“Het loopt storm,” zegt Willem. “Niet alleen hier, maar ook in andere landen.
Veel Noord-Europeanen en Amerikanen verlaten hun thuisland vanwege dezelfde problemen: dure energie, overregulering en een gevoel van beklemming.”
Toch benadrukt hij dat niet iedereen weggaat om te ‘vluchten’. “Sommigen willen strategisch hun leven anders inrichten.
De strijd voor vrijheid kan ook op afstand gevoerd worden, zeker nu veel ervan digitaal is. Maar fysiek ondernemen en wonen is in Nederland steeds lastiger geworden.”

De kritische kant.

Het idee van off the grid leven spreekt tot de verbeelding, maar kent ook sceptici.
Familie en vrienden van vertrekkers vragen zich af hoe je zonder vast inkomen, supermarkt om de hoek of sociale voorzieningen overleeft.
“Sommigen dachten dat we gek waren,” zegt Janneke. “Ze vroegen: waar ga je wonen, wat ga je doen, waar is de bioscoop?”

Willem ziet het pragmatisch. “In Nederland betaal je makkelijk €2.000 per maand voor een appartement dat voelt als een gevangenis. Hier bouw je voor dat geld iets waar generaties van kunnen leven.”

Van droom naar werkelijkheid.

De rondleiding eindigt bij een houten huis dat Willem zelf heeft gebouwd.
Binnen vind je een volledig uitgeruste keuken, slaapkamers en een badkamer met bubbelbad én uitzicht op de heuvels.
Buiten is een wellnesshoek met jacuzzi, sauna en ijsbad. “Alles draait op eigen energie en water,” zegt hij trots.

Toch is het geen luxeresort. De bewoners delen taken, van bouwen tot tuinieren, en wie hier langere tijd blijft, leert al snel dat vrijheid hand in hand gaat met verantwoordelijkheid.
“Alles wat je hier hebt, heb je zelf aangelegd of gemaakt,” zegt Willem. “En dat maakt het waardevoller.”

Een keuze met gevolgen.

Off the grid leven is niet voor iedereen. Het vraagt fysieke inzet, financiële investering en mentale flexibiliteit.
Maar voor de bewoners van Freedomville weegt dat niet op tegen wat ze ervoor terugkrijgen: rust, autonomie en een gevoel van gemeenschap.
“Als je blijft meelopen in het systeem van controle, macht en beperkingen, doe je het leven tekort,” besluit Willem. “Het bestaan is mooi, maar je moet het zelf zien en grijpen.”

Of deze manier van leven een massabeweging wordt, zal de tijd leren. Voor nu groeit het netwerk van mensen die kiezen voor een alternatieve levensstijl gestaag.
Sommigen zullen terugkeren, anderen zullen blijven. Maar één ding hebben ze gemeen: ze hebben de stap gezet om buiten de gebaande paden te leven.

En dat is, voor hen, de ultieme vrijheid.■

Bron: https://jensen.nl/ - KUN JE OFF THE GRID LEVEN? - DE JENSEN ROADSHOW