De dag dat onze huisdieren verdacht werden

https://www.vrijheidsberoving.eu/

Zijn honden en katten straks verboden in naam van het klimaat?

Een samenleving zonder honden die blaffend achter een bal aanrennen. Zonder katten die zich spinnend op de bank nestelen. Zonder het vrolijke gekwetter van vogels in de kooi of goudvissen in een kom. Onvoorstelbaar? Toch duikt in de coulissen van internationale klimaatplannen steeds vaker een ongemakkelijke vraag op: passen huisdieren nog wel in een CO₂-neutrale toekomst?

Het sluipende plan

De discussie is niet zomaar uit de lucht gegrepen. In een recent onderzoek, dat ook door de Associated Press werd aangehaald, werd het bezit van een hond genoemd als “klimaatonvriendelijke keuze”. De redenering: honden eten vlees, produceren afval en dragen zo bij aan de zogenoemde ecologische voetafdruk. En terwijl beleidsmakers in steeds meer landen sturen op “gedragsverandering” om klimaatdoelen te halen, lijkt zelfs het dier aan onze zijde niet langer heilig
.

“Ze hebben eerst vleesconsumptie aangepakt, toen vliegen, en nu wagen ze zich aan onze huisdieren,” zegt milieucriticus en schrijver Jefferey Jaxen in een uitzending van The Highwire. “Wie denkt dat dit alleen een theoretisch spelletje van onderzoekers is, vergist zich. Wat vandaag een studie is, kan morgen een beleidsvoorstel worden.”

Van hond naar beleidsnota

De gedachte dat huisdieren onder vuur komen te liggen, lijkt voor velen absurd. Toch is het mechanisme bekend: wat begint als academisch idee, belandt vaak via beleidsrapporten en commissies uiteindelijk in wetgeving.

Zo wees een Brits rapport – de beruchte UK FIRES-studie – er al op dat absolute CO₂-neutraliteit onmogelijk te halen is zonder drastische ingrepen in ons dagelijks leven: minder vliegen, minder vlees, minder reizen. Dat huisdieren nu in dezelfde adem genoemd worden, doet alarmbellen rinkelen.

“Het gaat niet om dat ene hondje bij oma thuis,” legt socioloog Karin Wesseling (Universiteit Leiden) uit. “Het gaat om een bredere logica: alles wat uitstoot veroorzaakt, komt in de schijnwerpers. En zodra gedrag meetbaar en beïnvloedbaar wordt, is het voor beleidsmakers een potentiële knop om aan te draaien.”

De macht achter de schermen

De discussie speelt zich af tegen de achtergrond van machtige economische spelers. Namen als BlackRock, Vanguard en State Street duiken telkens op in dossiers rond klimaatfinanciering
. Deze investeringsreuzen beheren samen biljoenen en sturen met hun portefeuilles beleid en bedrijfskeuzes wereldwijd.

Larry Fink, topman van BlackRock, zei het jaren geleden onomwonden: “Gedrag gaat moeten veranderen, en wij gaan dat afdwingen.”
Dat klonk destijds vooral als een oproep tot diversiteit en duurzaamheid, maar inmiddels lijkt de reikwijdte veel breder. Als geldstromen richting ‘groene’ oplossingen gaan, kunnen sectoren die niet in dat plaatje passen – inclusief de huisdierenindustrie – onder druk komen te staan.

Van hondenbrokken tot kattenbakvulling

De wereldwijde huisdierenmarkt is miljarden waard. In Nederland alleen al gaan er jaarlijks bijna 3 miljard euro om in voer, speeltjes, dierenartsen en toebehoren. Wereldwijd schat men de sector op ruim 250 miljard dollar in 2030.

“Dat is precies waarom dit geen randverschijnsel is,” zegt econoom Pieter Vink. “Als beleidsmakers serieus CO₂-besparingen zoeken, zullen ze ook naar deze gigantische sector kijken. Niet omdat ze dieren haten, maar omdat hier veel uitstoot en consumptie samenkomen.”

Een hond van middelgroot formaat eet jaarlijks zo’n 300 kilo voer, grotendeels op basis van vlees. Dat vlees heeft een voetafdruk. Voeg daar transport, verpakking en medische zorg aan toe, en het totaalplaatje wordt aanzienlijk.

Citaten uit het veld

“Het idee dat we onze honden moeten opgeven om de planeet te redden, is ronduit bizar. Honden zijn familie, geen luxeproduct.” — Lotte Meijer, hondenbezitter en oprichtster van de actiegroep Poot Vooruit.

“Dit is geen aanval op huisdieren, maar een poging om eerlijk te kijken naar alle bronnen van uitstoot. Ook de dingen die ons dierbaar zijn.” — Dr. Hans de Bruin, milieueconoom.

“We hebben gezien hoe snel gedragsadvies kan veranderen in beleid. Denk aan plastic tasjes: eerst vrijwillig, daarna verboden. Het zou naïef zijn om te denken dat dit bij honden nooit kan gebeuren.” — Jefferey Jaxen
.

De angst voor de 15-minutenstad

De mogelijke huisdierenban past in een bredere trend die critici omschrijven als het “opsluiten van burgers in 15-minutensteden”. Minder reizen, minder vliegen, minder consumeren – en straks misschien ook: minder huisdieren
.

“Het is alsof alles wat het leven plezierig maakt, stap voor stap wordt uitgegumd,” zegt activist en oud-milieubeheerder Tom van Dalen. “Eerst de barbecue, toen de vakantie, nu je hond. Waar eindigt dit?”

Protest en verzet

Het idee dat huisdieren onder vuur kunnen komen, roept emotionele reacties op. In Spanje en Italië gingen al duizenden de straat op tegen toerismebeperkingen. Stel je voor dat ditzelfde gebeurt rond honden en katten?

“Als mijn hond moet verdwijnen voor een CO₂-doel, dan is de maat vol,” zegt een boze demonstrant in Barcelona. “Ze pakken alles af, maar van mijn dier blijven ze af.”

De wetenschap betwist

Niet iedereen neemt de claims rond huisdieren serieus. Er bestaan studies die juist wijzen op de sociale en mentale voordelen van dieren in huis: stressreductie, betere gezondheid, minder zorgkosten. “Dat is óók duurzaamheid,” benadrukt psycholoog Elske van den Berg. “Een hond voorkomt misschien wel dure antidepressiva. Reken dát eens door.”

Daarnaast is de rol van CO₂ in klimaatverandering onderwerp van discussie. Sommige onderzoekers stellen dat waterdamp en wolken veel belangrijker zijn dan menselijke CO₂-uitstoot
. Toch komt juist dat gas steeds terug in beleidsstukken, en dus ook in de discussie over huisdieren.

De stille voorbereiding

Wie goed kijkt, ziet signalen dat de discussie al voorbereid wordt. Taalgebruik als “gedragsplasticiteit” en “strategische startpunten voor beleidsmakers”
verraadt dat academische vondsten kunnen doorrollen naar de politiek.

“Ze testen de wateren,” zegt journalistiek onderzoeker Sarah Hofman. “Eerst kijken ze hoe het publiek reageert. Als de verontwaardiging meevalt, zetten ze een volgende stap. Het is een proces van langzaam wennen maken.”

Een wereld zonder blaf en miauw?

Het idee alleen al roept dystopische beelden op. Een toekomst waarin kinderen opgroeien zonder knuffelkat, waarin asielen leeg zijn omdat er simpelweg geen honden meer gehouden worden. Waar de stilte in de straten niet meer wordt doorbroken door geblaf, maar slechts door het zoemen van elektrische deelsteps.

“Wie de film The Matrix heeft gezien, herkent het scenario,” grapte een commentator in The Highwire. “Een leven in een gecontroleerde bubbel, zonder eigen keuzes, gevoed door wat toegestaan wordt – zelfs als dat betekent dat je geen huisdier meer hebt.”

En toch…

De kans dat er morgen een wettelijk verbod komt op huisdieren is klein. Politiek gezien zou dat zelfmoord zijn. Maar dat betekent niet dat de discussie onschuldig is. Belastingen op hondenvoer, hogere dierenartskosten of een beperking van fokkers – het zijn stappen die veel realistischer lijken, en die op termijn het bezit van dieren ontmoedigen.

“Het gaat niet van de ene dag op de andere,” zegt socioloog Wesseling. “Maar kijk naar roken: ooit volstrekt normaal, nu bijna verbannen uit de publieke ruimte. Wat nu nog ondenkbaar lijkt, kan over twintig jaar de norm zijn.”

Het slotstuk

Of we het willen of niet: de discussie over huisdieren is geopend. Voorstanders zien het als logische stap richting een CO₂-neutrale wereld. Tegenstanders noemen het een aanval op onze menselijkheid.

Misschien is dat de kern van de strijd: gaat duurzaamheid alleen over cijfers, tabellen en tonnen CO₂? Of telt ook het warme gevoel van een spinnende kat op je schoot, het onvoorwaardelijke enthousiasme van een hond die je bij de deur begroet?

De vraag is daarmee groter dan honden of katten. Het gaat over de vraag hoe ver we bereid zijn te gaan om een doel te halen – en welke offers we, als samenleving, nog acceptabel vinden.

En wie goed luistert naar de onderstroom, hoort een dreigende stilte. Een stilte waarin geen hond meer blaft.